transformeren op alle fronten

FullSizeRender

(26 november 2015)

“Transformatie van de WMO/AWBZ, Jeugdzorg en Participatiebevordering betekent ook een transformatie van de gemeentelijke organisatie”

De transformatie van de zorg betekent voor zorgprofessionals een andere manier van werken. Het gaat niet meer om algemene, voor iedereen dezelfde maatregelen, maar om maatwerk. In contact met de zorgvragers bekijken wat de meest passende oplossingen zijn en daarbij ook betrekken welke oplossingen door vrienden, bekenden en buren kunnen worden geboden. Ook niet meer een leger aan professionals over de vloer, maar 1 plan en 1 regisseur. We zijn nu een jaar op weg en de nieuwe werkwijze is geïntroduceerd, kinderziektes in systemen worden opgelost. Maar de praktijk blijkt weerbarstiger dan de theorie. De nieuwe professionals in sociale wijkteams en gezinscoaches worden geconfronteerd met heel veel werk en maatwerk is in regulerend Nederland ook niet makkelijk te realiseren. Het is moeilijk om keer op keer met creativiteit en eigenzinnigheid voor de “olifantenpaadjes” te kiezen. Werken op de oude gangbare manier is aanlokkelijk, want dan krijg je minder weerstand. Als we niet uitkijken hebben we zo een nieuw instituut sociale wijkteams geïntroduceerd, in plaats van een nieuwe werkwijze tot stand gebracht. Er zijn extra impulsen nodig om de transformatie werkelijk te laten slagen.

Een van de impulsen is dat ook de systeemwereld (de lokale overheid en de zorgaanbieders) een slag moet maken. Niet alleen een handjevol beleidsmedewerkers en uitvoerders, maar een groot deel van de ambtelijke organisatie. Iedereen moet snappen dat puur de uitvoering van wetgeving niet meer werkt. Goede oplossingen kunnen ook oplossingen zijn, die veel minder kosten en/of waar veel draagvlak voor is bij de zorgvrager. De drie aspecten: regelgeving, kosten en betrokkenheid moeten keer op keer in samenhang worden bekeken, het zogenaamde legitieme maatwerk per hulp- en ondersteuningsvraag. Voorbeeld: Volgens de regels moet de procedure voor uithuiszetting worden ingezet nadat een huurder twee maanden zijn huur niet heeft betaald. Maar als iemand op straat komt te staan en daarna bij voorbeeld elders moet worden opgevangen in een instelling kost dat de maatschappij veel geld. Veel goedkoper is het om de bewoner met hulp en ondersteuning te laten wonen in zijn eigen huis en de financiën weer op orde te brengen. Dat vraagt om gecoördineerde actie van meerdere organisaties. Professionals moeten daar de tijd voor krijgen.

Maar de sociale wijkteams hebben het veel te druk met “regulier” werk.: indicatiestelling voor Zorg in Natura, PGB’s en de Wet Langdurige Zorg, advisering voor huishoudelijke hulp, taxipasjes en dagbesteding, maatschappelijk werk, onafhankelijke cliëntondersteuning, opbouwwerk, schuldhulpverlening en (later in te voeren) hulp bij het zoeken naar werk. En dat levert zoveel werk op, dat er weinig tijd over blijft voor de noodzakelijke vernieuwing en het leveren van legitiem maatwerk. Daar komt bij dat het niet eenvoudig is van de regeltjes af te wijken, terwijl dat wel nodig is voor het gewenste maatwerk.

De gemeente is de opdrachtgever voor de transformatie, maar ook bij de gemeente zelf en bij de gecontracteerde aanbieders van zorg en ondersteuning is een transformatie nodig: Regelgeving moet ruim kunnen worden geïnterpreteerd als concrete situaties daartoe aanleiding geven. De opdracht aan de sociale wijkteams en gezinscoaches moet helder en eenduidig zijn. Het werk moet behapbaar zijn en de opdracht moet uitnodigen tot een nieuwe manier van werken. Uitnodigen tot legitiem maatwerk in plaats van belemmeringen opwerpen.

Ik wil en kan wat betekenen in het tot stand brengen van deze gewenste transformatie van de zorg en de sociale zekerheid. Niet als adviseur van buitenaf, maar graag als interim. Vanuit die positie ben ik tijdelijk onderdeel van de organisatie en kan dan van binnenuit meebouwen.